deur Riëtte Grobler in Vrouekeur, 20 Maart 2020

Wat is die nagevolge daarvan as families verskille onder die mat vee?

Wanneer verskille onder die mat gevee word ontneem dit die familie van die geleentheid om deur die verskille te werk en by ‘n oplossing uit te kom. Soos ek gereeld verduidelik, as mens aanhou om goed onder die mat te vee, vorm dit naderhand knobbels onder die mat waaroor mens maklik val en dan weer verder seer kry. Dan is daar weer nuwe verskille en seerkry om onder die mat in te vee.

Gewoonlik voel mense dat hul die vrede wil bewaar om mekaar nie seer te maak of te ontstel nie en om die verhoudinge “gemaklik” te hou, maar in effek, as mens herhaaldelik nie met mense deel hoe jy werklik voel nie, dryf julle uitmekaar uit en bou jul oppervlakkige verhoudinge vol verwyte waar mense nie weerloos en eerlik kan kommunikeer nie.

So raak mense verstrengel in ‘n patroon waar mens onafgehandelde emosionele besigheid opbou. Progressief absorbeer jy meer en meer seerkry sonder om te sê dat jy seerkry. Die onafgehandelde besigheid groei tot dit naderhand soos ‘n septiese wond raak en as mens net naby aan daardie wond kom, maak dit weer seer.

Dit veroorsaak distorsies in hoe jy hou familie lede ervaar. En die distorsies veroorsaak dan dat jy alles wat hulle doen, sien as ‘n herhaling van die seerkry waarmee jy sit totdat iemand iets “klein” doen wat jou ontstel en jy dan ontplof of heeltemal onttrek en jou reaksie disproporsioneel tot die situasie is. Jy het dan kredietwaardigheid verloor en mense ervaar dat jy “oorreageer”.

As jy egter na die eerste seerkry, kon sê dat jy seergekry het, kan jou familie probeer om nie weer dieselfde te doen nie en jy kan die patroon kortwiek voor dit verder eskaleer.

Op die oog af klink dit bitter eenvoudig, maar waar dinge gekompliseer raak is dat familie konflik is gewoonlik gebaseer op jare of dalk selfs dekade lange patrone wat ontwikkel het tussen die familie lede.

Hoe skep mens ‘n veiliger familie sisteem, veral as ou wonde nog nie genees het nie?

Wanneer familie lede alreeds met soveel pyn sit, is dit baie moeilik om self die konflik op te los. Hul gebruik dan gewoonlik die enigste patrone wat hulle ken, dieselfde patrone wat hul tot op hierdie punt gebring het om die probleem te probeer oplos. Soos te verwagte, sal daardie selfde patrone, dieselfde uitwerking hê as wat hul voorheen gehad het en heelwaarskynlik die patroon vererger.

Verder sit elke familie lid teen hierdie tyd al met soveel seer kry en onafgehandelde emosionele besigheid, dat hul mekaar nie meer werklik kan sien deur al die distorsies nie.

Dit is waar familie terapie inpas. ‘n Sielkundige met opleiding in familie terapie en die komplekse patrone wat tussen familie lede ontwikkel, kan dan die familie fasiliteer om nuwe patrone aan te leer en die siklus van seer kry om te draai.

Wat as een of twee familielede ‘n toksiese patroon wil breek, maar die ander party is nie gereed daarvoor nie? Kan familielede kies om weg te stap van mekaar af?

Hier is dit baie belangrik om te onderskei tussen ‘n toksiese patroon en mishandeling of “abuse”.

Wanneer daar mishandeling op ‘n emosionele, fisiese of seksuele vlak betrokke is, het enige persoon die volle reg om weg te stap uit daardie verhoudinge. In daardie konteks, word geen lojaliteit of verantwoordelikheid teenoor die persoon wat jou mishandel het verwag nie. Hier is jou enigste verantwoordelikheid om jouself uit die gevaarlike situasie te verwyder en hulp te soek vir die nagevolge wat daardie mishandeling op jou gelos het.

In terme van ‘n “toksiese patroon” waar daar nie mishandeling plaasgevind het nie, is die eerste stap op te besef dat dit vir ‘n rede ‘n a patroon genoem word. ‘n Patroon kan nie deur een persoon alleen geskep word nie en om te fokus daarop dat ‘n ander persoon moet verander om die patroon te breek gaan jou hulpeloos en moedeloos laat voel.

As jy wel eerder fokus op jou eie aandeel in die patroon en hoe jy bygedra het tot die patroon kan jy egter van jou kant af aan die patroon werk, al is die ander persoon nog nie oop daarvoor nie. Ek beveel ten sterkste individuele psigoterapie aan om te help hiermee. ‘n Sielkundige sal dan ook duideliker kan help om te onderskei of die mees optimale antwoord daarin lê om die patroon te probeer verander of uit die patroon uit te stap. Daar is nie ‘n regte en ‘n verkeerde keuse hier nie. Elke situasie is uniek en elke persoon het nodig en het die reg om keuses te maak wat in hulle beste belange is.

Het jy enige praktiese voorstelle om ou wonde te genees en te keer dat ou argumente weer hul kop uit steek?

• Psigoterapie! Dis belangrik om te onthou dat familie patrone wat so seer maak nie oornag geskep is nie en heelwaarskynlik oor jare en dekades geskep is. Wanneer families dan self hierdie patrone probeer verander, is daar ‘n groot risiko dat hul dieselfde patrone wat so seermaak gaan gebruik om die probleem te probeer oplos.
• Hou die doel voor oë. Jou doelwit is om die verhoudinge te herstel en uit te druk wat jou seergemaak het sodat die verhouding kan groei.
• Jy kan dalk self nie sien hoe jou kommunikasie bydra tot die konflik nie. Jy kan dalk oorweeg om jou familie lede te vra vir terugvoer op jou bydra tot die patroon.
• Om ander te probeer verander, laat jou hulpeloos en moedeloos voel. Probeer eerder om na jou aandeel in die patroon te kyk.
• Persoonlike aanvalle op ‘n persoon se karakter of om konflik met verwerping te hanteer gaan mense verder van jou af wegstoot eerder as om hul nader te trek.
• Kommunikeer vanuit jou eie verwysingsraamwerk en neem in ag dat die ander persoon vanuit hulle verwysingsraamwerk kommunikeer. Geen een van die raamwerke kan reg of verkeerd wees nie.
• Wees spesifiek oor wat jou seergemaak het en hoe jy sou verkies dat hulle jou in die toekoms hanteer.
• Respekteer ander lede se grense en behoeftes. As dit die behoefte nie vir jou sin maak nie, vra eerder hoekom dit vir die persoon so belangrik is eerder as om dit af te skiet.
• Kyk na hoe jy met jou familie kommunikeer, soms sê ons uit seerkry goed vir ons familie wat ons nooit vir vriende of kollegas sou sê nie. Mens kan nie die seerkry wat jou woorde gelos het wegvat deur te sê ek het dit nie bedoel nie, ek was net kwaad. As dit uit is, is dit uit en dan het jy nodig om verantwoordelikheid neem vir die impak wat jy gelaat het.
• Probeer om familie lede nie met ander familie lede te bespreek nie. Blaas eerder stoom af by ‘n terapeut of onpartydige persoon. Wanneer jy een familie lid met ‘n ander bespreek, affekteer jy nie net jou verhouding met die persoon wie jou seergemaak het nie, maar jy skep ook distorsies in die verhouding van die persoon met wie jy gepraat het en die persoon wat jou seergemaak het. Jy los dan dalk die konflik met die persoon wie jou seergemaak het op, maar die distorsies bly in die ander verhoudinge.
• Bestuur jou verwagtinge. Geen familie is perfek en sonder konflik nie, al laat sosiale media dit soms so lyk. Daar is ‘n rede vir die spreekwoord, “Elke huis het sy kruis.” As jy kan laat gaan van die prentjie van wie jy dink jou familie “veronderstel” is om te wees, maak dit die moontlikheid oop dat jy eerder jou familie kan sien as gevlekte mense, soos ons almal maar is. Dit laat jou toe om hulle te waardeer vir wie hulle is, eerder as wie jy verwag hulle moet wees.
• Oefen om jou behoeftes duidelik uit. Ja! Dit vat oefening! As niemand weet wat jy nodig het nie, kan hulle nie jou behoefte vervul nie. Leandri Beyers, Kliniese Sielkundige, bied selfgeldentheidswerkswinkels aan by die Satori Health Centre waar ek praktiseer aan wat kan help hiermee.

Die volgende boeke kan help met self-ondersoek, ‘n verstaan van grense en voorstelle oor hoe om jou behoeftes en seerkry uit te druk:

• Rising Strong van Brené Brown
• Boundaries – When to say yes, how to say no to take control of your life deur Henry Cloud en John Townsend

Wanneer sou jy familie terapie voorstel?

Ek mag dalk bietjie bevooroordeeld wees, maar dis nooit te vroeg om te vra vir hulp nie! Dit geld op ‘n individuele en familie vlak. Psigoterapie beteken nie daar is iets fout met jou nie, maar eerder dat jy opsoek is na meer optimale oplossings vir die struikelblokke in jou pad. Ons elkeen het soms ‘n ander perspektief nodig om ons uit die patrone te kry waarin ons vasgevang voel.

Hoe werk die familie terapie proses?

In terme van hoe familie psigoterapie werk, het elke denkskool in familie psigoterapie ‘n ander manier om dit te benader. My voorkeur is om lede eers individueel te sien om elkeen te ontlont en ‘n kans te gee om stoom af te blaas in ‘n veilige omgewing. Dit help om die distorsies bietjie minder te maak en gee my kans om elkeen se perspektief uit ‘n ongefiltreerde lens te sien. Wanneer elke lid ontlont is en gereed is om voort te gaan met gesamentlike sessies, sal ek ‘n voorstel maak oor die pad vorentoe. Some behels dit om stuk-stuk met sekere verhoudinge in die familie te werk, soms behels dit om die familie as ‘n geheel te sien.